央行加息预期增强 下半年楼市温度料再降
?лкен тос?ауыл риф? (а?ылш. Great Barrier Reef) — Австралияны? солт?ст?к-шы?ыс жа?алауын бойлай орналас?ан Маржанды те??з?ндег? маржан аралдары мен рифтер т?збектер?.
?зынды?ы шамамен 2300 км. Рифт?? ен? солт?ст?к б?л?г?нде 2 км, о?т?ст?г?нде 150 км. К?пш?л?г? су астында орналас?ан, те??з де?гей? ?айт?ан кезде ?ана к?р?нед?. ?лкен тос?ауыл риф? мен ??рлы? жа?алауы аралы?ында тере?д?г? 50 м-ден аспайтын, те??з тол?ындарынан тос?ауыл рифпен б?л?нген, кеме ж?зуге пайдаланатын “?шк? канал” бар.
?лкен тос?ауыл риф?ндег? кеме ?туге ?олайлы 20 ?ткелд?? бастылары: ?лкен Солт?ст?к-Шы?ыс, Рейн-Айленд, Кук, Тринити.
1979 жылы ауданы 5 млн га болатын Те??з ?лтты? саяба?ы ??рылды; ?с?мд?г? мен жануарлар д?ниес? ?ор?алады.[1]
Пайда болуы ж?не ?алыптасу шарттары
[??деу?| ?айнарын ??деу]Оны? ?аз?рг? даму тарихы шамамен 8000 жыл?а созылады. Еск? ?ргетаста ?л? де барлы? жа?а ?абаттар пайда болады.
?лкен Тос?ауыл Риф? т?ра?ты ?айра? платформасыны? бойында пайда болды, м?нда жер бет?н?? таяз тере?д?г? мен шамалымещысуы РИФ т?зет?н маржандарды? ке? колонияларыны? пайда болуына м?мк?нд?к берд?. Риф т?зет?н маржандар тек жылы, таяз, м?лд?р те??з суында дами алады, оларды? ?су?не те??з де?гей?н?? к?тер?лу? мен т?мендеу? ?лкен ?сер етед?. Австралия ?з?н?? геологиялы? тарихыны? к?п б?л?г?нде жа?алауда?ы суларында Маржан болуы ?ш?н тым суы? болды. Алайда, шамамен 66 миллион жыл б?рын, Бор д?у?р?н?? со?ында б?л континент Антарктидадан б?л?н?п, солт?ст?кке ?арай жылжи бастады. Антарктиданы? бет?нде м?з ?абаты пайда бол?ан кезде жердег? те??з де?гей? шамамен 100 метрге т?мендед?. Австралияны? тропикке ?оныс аударуы те??з де?гей?н?? к?тер?лу?мен с?йкес келд?, б?л оны? солт?ст?к-шы?ыс жа?алауында Маржан рифтер?н ?алыптастыру ?ш?н ?ажетт? жа?дайлар?а ?келд?. ?лкен Тос?ауыл Риф? су тас?ынына дей?н континент ар?ылы а?ып жат?ан ?зендерд?? су алабы рет?нде ?ызмет еткен т?б?нде пайда болды. Тос?ауыл риф?н?? к?п б?л?г?н?? жасы 400 000 жылдан аспайды (?ал?ан уа?ытта те??з де?гей? тым т?мен болды) ж?не оны? кейб?р б?л?ктер? со??ы 200 жыл ?ш?нде ?алыптасты. Е? ?ар?ынды ?су со??ы 8000 жылда д?ниеж?з?л?к м?хит де?гей?н?? айтарлы?тай к?тер?лу?нен кей?н болды. Е? жас рифтер еск? шы?дарда, орташа тере?д?г? 15-20 метр.
Маржан рифтер?н?? экож?йелер?н?? осалды?ы маржандарды? ?су? ?ш?н ерекше жа?дайлар ?ажет екенд?г?мен т?с?нд?р?лед?. Суды? температурасы 17,5 °C-тан т?мен болмауы керек (идеалды температура 22-27 °C) — б?л ?лкен тос?ауыл риф?н?? Козерог тропик?нен о?т?ст?кке ?арай неге таралма?анын т?с?нд?ред?. Маржан ?сет?н суды? белг?л? б?р т?здылы?ы болуы керек, сонды?тан Риф Жа?а Гвинеяны? жа?асында ая?талады, онда Флай ?зен? м?хит?а т?щы суды? к?п м?лшер?н шы?арады.
?атты маржандар ?лкен Тос?ауыл риф?н?? РИФ т?зуш? маржандары рет?нде ?рекет етед?, ал РИФ ??рылымы оларды? ?ктас ?а??аларыны? ??рылымымен аны?талады. ?атты маржандарды? типт?к т?рлер?: са?ырау??ла? маржандары, ми маржандары ж?не"б??ы м?й?здер?" деп аталады.
- ?лкен тос?ауыл риф? к?р?н?стер?
-
-
-
-
Дерекк?здер
[??деу?| ?айнарын ??деу]- ↑ ??аза?стан?: ?лтты? энцклопедия / Бас редактор ?. Нысанбаев – Алматы ??аза? энциклопедиясы? Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9
Сырт?ы с?лтемелер
[??деу?| ?айнарын ??деу] |
Орта??орда б??ан ?атысты медиа файлдар бар: Great Barrier Reef |
Координаттар: 18°17′10″ о. е. 147°42′00″ ш. б. / 18.28611° о. е. 147.70000° ш. б. (G) (O) (Я)
- How the Great Barrier Reef Works (а?ыл.)
- World heritage listing for Great Barrier Reef (а?ыл.)
- Great Barrier Reef Marine Park Authority (а?ыл.)
- CRC Reef Research Centre М?ра?аттал?ан 2 наурызды? 2014 жылы. (а?ыл.)